Ekonomiczna analiza odpowiedzialności odszkodowawczej

W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

Ekonomiczna analiza odpowiedzialności odszkodowawczej

Odpowiedzialności odszkodowawcza w teorii ekonomii

• Ujęcie w sposób deskryptywny odpowiedzialności odszkodowawczej bada wpływ zasad odpowiedzialności odszkodowawczej na liczbę wypadków, możliwość kompensacji szkód czy koszty procesu. Odbywa się przy założeniu racjonalnego zachowania podmiotów, które nakierowane jest na zwiększenie zysku.

• Ujęcie w sposób normatywny odpowiedzialności odszkodowawczej odnosi się do społecznej celowości reguł prawnych. Stawia pytanie, czy przepisy regulujące odpowiedzialność za wypadki są społecznie pozytywne. Dana reguła prawa będzie uznawana za nadrzędną nad inną, w przypadku, gdy przyniesie zwiększenie dobrobytu społecznego. W zależności od rodzaju przyjętego kryterium za najkorzystniejsze mogą być uznane różne regulacje prawne.

Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej

• funkcja kompensacyjna – pozwala na wyrównanie uszczerbku, którego doznał poszkodowany wskutek zdarzenia powodującego szkodę. Odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, uwzględniające indywidualną sytuację poszkodowanego. Interes poszkodowanego zostaje w pełni zaspokojony, gdy odszkodowanie pokryje całość uszczerbku. Wykonywana przez przepisy zamieszczone w Kodeksie Cywilnym.

• funkcja prewencyjno-wychowawcza – wykonywana poprzez nałożenie na sprawcę szkody obowiązku odszkodowawczego, które ma zapobiegać wyrządzania szkód w przyszłości. Powiązanie określonego zdarzenia z obowiązkiem naprawienia szkody wpływa na kształtowanie zachowań ludzi oraz rozwój świadomości ewentualnych sprawców szkody.

• funkcja represyjna – związana z nałożeniem na podmiot zobowiązany do naprawienia szkody określonego świadczenia odszkodowawczego na rzecz poszkodowanego, co tworzy dla sprawcy szkody pewną nieprzyjemność. Ma znaczenie w znacznym stopniu w sytuacjach, kiedy odpowiedzialność zależy od stopnia winy dłużnika oraz w przypadku odpowiedzialności kontraktowej, gdzie strony mogą w drodze umowy modyfikować zakres odpowiedzialności dłużnika, lecz nie mogą wyłączyć odpowiedzialności dłużnika za szkody wyrządzone wierzycielowi umyślnie (art. 473 KC). Także przepisy dotyczące umowy ubezpieczenia zawierają regulacje będące pochodną represyjnej funkcji odszkodowania – art. 827 § 1 KC wyłącza odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody wyrządzone przez ubezpieczającego umyślnie lub na skutek rażąco niedbałego zachowania.

Rodzaje kosztów powiązanych ze szkodą według Calabrasiego

• Koszty pierwszorzędne – koszty wyrażające wartość szkody poniesionej przez ofiarę wypadku, do których zalicza się koszty leczenia, utratę zysków, cierpienie. Brak wymogu szkody pieniężnej. Zastosowanie do tego rodzaju kosztów ma tutaj koncepcja optymalnej troski, z której wynika, że uniknięcie szkody jest opłacalne w przypadku, gdy koszty uniknięcia nie przekraczają kosztów wynikłych z poniesienia szkody.

• Koszty drugorzędne – rodzaj kosztów wynika z niedostatecznego naprawienia szkód osobie pokrzywdzonej, co jest związane z jej cechami osobistymi i rozproszeniem ryzyka.

• Koszty trzeciorzędne – dotyczą regulowania kosztów pierwszorzędnych i drugorzędnych, są to m.in.: koszty administrowania, koszty procesowe, koszty obsługi prawnej. W tym przypadku istnieją dwie metody obniżenia kosztów: odstraszanie poprzez obciążenie kosztami wypadków sprawcę oraz odstraszanie szczególne, mające na celu bezpośrednie wpływanie na zachowanie niebezpieczne.