Mongolska inwazja na Gruzję i Armenię

Z PrePedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
Information icon4.svg W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

Mongolska inwazja na Gruzję i Armenię - najazdy Imperium Mongolskiego na Królestwo Gruzji w latach 1236-1238, zakończone wasalizacją tego państwa.

Mongolska inwazja na Gruzję i Armenię
Podboje Mongołów
Czas 1236-1238
Miejsce Gruzja i Armenia
Wynik Zwycięstwo Mongołów
Strony konfliktu
Imperium Mongolskie Królestwo Gruzji

Księstwo Armenii (wasal Gruzji)

Dowódcy
Genghis Khan

Subedej-bagaatur Dżebe-nojon

Królowa Rusudan

Królestwo Gruzji na początku XIII wieku[edytuj]

Na przełomie XII i XIII wieku Królestwem Gruzji władała królowa Tamara I Wielka. Za jej rządów doszło do największego wzrostu znaczenia państwa gruzińskiego w historii. Udało się skutecznie odpierać najazdy Sułtanatu Rumu, zainterweniować w sukcesję Cesarstwa Trapezuntu, zhołdować wiele tureckich emiratów i przyłączyć ziemie perskie. W roku 1210 Gruzja osiągnęła największy rozwój terytorialny w swojej historii. Uporano się ze spiskami szlachty gruzińskiej, która dwukrotnie chciała wprowadzić na tron męża Tamary, oraz doszło do rozkwitu kultury i sztuki[1]. Królowa Tamara zmarła w 1213 roku pozostawiając Gruzję jako dominującego gracza w regionie.

Początkowe starcia (1220-1223)[2][edytuj]

Pierwszy kontakt Gruzinów z Mongołami nastąpił pod koniec 1220 roku, gdy dwóch oficerów Genghis Khana - Subedej-bagaatur iDżebe-nojon, wybrali się na rekonesans na zachód, bo pokonaniu Szacha Muhammada II z Chorezmu. Dowodzili około 20 tysiącami wojowników, na przeciwko których Gruzini i Ormianie wystawili ok 60 tysięcy żołnierzy pod wodzą króla Gruzji Jerzego IV. Ten, mimo własnych zdolnych dowódców i przewagi liczebnej, nie pokonał Mongołów w bitwie pod Khunan. Stepowi wojownicy, nie mając rozkazu podboju Kaukazu, rozpoczęli plądrowanie regionu, po czym wycofali się.

Powrócili jednak w styczniu 1221 roku i doszło do nierozstrzygniętej bitwy pod Bardav (dzisiejsze Barda w Azerbejdżanie). Najeźdźcy utorowali sobie jednak drogę dalej na północ i, łupiąc po drodze Armenię i Alanię, dotarli na stepy i do Rusi, gdzie doszło do bitwy nad rzeką Kałką w 1223 roku.

Po zwycięstwie nad Rusią, Mongołowie zmienili swoje plany względem Gruzji i postanowili ją podbić. W związku z tym królowa Rusudan napisała list do papieża Honoriusza III, pisząc o najeźdźcach jako o barbarzyńcach, a swój naród chwaląc jako pokornych Chrześcijan.

Finalny najazd (1236-1238)[edytuj]

Ostateczny najazd Mongołów na Gruzję rozpoczął się w 1236 roku. Cassus belli było rzekome wsparcie gruzińskiego rządu wobec szacha Chorezmu na uchodźstwie Mangubertiego. Gdy ten zmarł w 1231 roku, dowódca mongolski Chormaqan zebrał potężną armię przeciwko Gruzji i jej ormiańskim wasalom. Na granicach wielu możnych poddawało się, będąc świadomymi mongolskiego okrucieństwa i skuteczności w oblężeniach. Królowa Rusudan została zmuszona przenieść stolicę z Tbilisi do Kutaisi, a większość Gruzinów emigrowała w górzystą, zachodnią część państwa. Wschodnia część została pozostawiona przez Królestwo Gruzji i lokalny zarządca podpisał pokój z Mongołami, zobowiązując się płacić im trybut. Część możnych próbowała stawiać opór, jednak Rusudan w 1238 zmuszona była podpisać z Mongołami pokój i uznać ich zabór terytorialny, również stając się ich trybutariuszem.

Odrodzenie i upadek Królestwa Gruzji (1314 - ok. 1460)[edytuj]

W latach 1297-1298 oraz 1314-1346 Królestwem Gruzji rządził król Jerzy V Wspaniały. Pozostając tytularnym lennikiem Ilchanidów udało mu się jednak dokonywać ekspansji, podbijając innych trybutariuszy tego państwa. Wykorzystywał on swoich suwerenów, choćby do tłumienia lokalnych buntów, jak w 1319, gdy rebelię wszczął lokalny urzędnik mongolski[3]. Gruzini byli w owym okresie wiernymi sojusznikami Mongołów, o czym wspominają kroniki, czy przybywający tam misjonarze[4][5]. Potem jednak doszło do osłabienie Ilchanatu, które król Jerzy wykorzystał, zrywając zależność wasalną. Zaprzestał płacenia daniny i kontynuował proces reform prawnych państwa. Ostatecznie przywrócił też granice Królestwa Gruzji z 1220 roku. Król Jerzy V Wspaniały zmarł w 1346 roku.

W latach 1386-1403 Gruzja była ośmiokrotnie najeżdżana przez wojska Timurydów, co po raz kolejny poskutkowało upadkiem na znaczeniu. Bezpośrednim następstwem muzułmańskiej dominacji w regionie był rozpad Gruzji pierwotnie na trzy księstwa (Kartilię, Kachetię i Imeretię), a potem dalsze rozdrobnienie feudalne, co wykorzystały nowe muzułmańskie potęgi - Persja i tureckie Imperium Osmańskie[1].

  1. 1,0 1,1 Baranowski, Krzysztof.: Historia Gruzji. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987-01-01. ISBN 83-04-02345-8. OCLC 22004404.
  2. Chase, Kenneth Warren.: Firearms : a global history to 1700. Cambridge University Press, 2003-01-01. ISBN 0-521-82274-2. OCLC 51022846.
  3. Bertold Spuler, Die Mongolen in Iran; Politik, Verwaltung und Kultur der Ilchanzeit 1220-1350., Berlin: Akademie-Verlag, 1968 [dostęp 2016-12-27] (niem.).
  4. Tea Tsitlanadze, Tea Karchava, Giorgi Kavtaradze, Towards the Clarification of the Identity and Sphere of Activities of the Missionaries who Visited the Orient and Georgia in the 14th century, „BULLETIN OF THE GEORGIAN NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES”, 2009.
  5. Rosamond McKitterick: The New Cambridge medieval history. Vol. V. Cambridge [England]; New York, NY, USA: Cambridge University Press, 1995-01-01. ISBN 0-521-36291-1. [dostęp 2016-12-29]. (ang.)