Ekonomiczna analiza budżetu samorządu terytorialnego

Z PrePedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
Information icon4.svg W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

Ekonomiczna analiza budżetu samorządu terytorialnego – badanie efektywności budżetu pod względem ekonomicznym, mające na celu sprawdzenie nie tylko założeń, ale również jego poprawnej egzekucji. Budżet uznawany jest za odzwierciedlenie aktualnej sytuacji ekonomicznej danej jednostki samorządu terytorialnego, dlatego też jego analiza jest wskazana dla uzyskania ogólnego obrazu. Kluczowym pojęciem jest tutaj racjonalne wydatkowanie, które może być czynione tylko dzięki jakościowo najlepszym i najbardziej dokładnym informacjom. Funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego w sferze ekonomicznej opiera się na regulacjach prawnych w obszarze prawa finansowego, które służą rozwiązywaniu określonych problemów gospodarczo-społecznych. Przedmiotem ekonomicznej analizy prawa w kontekście budżetu samorządu terytorialnego jest natomiast (w ujęciu pozytywnym) wyjaśnienie rzeczywistego funkcjonowania przepisów prawa i jego skutków oraz (w ujęciu normatywnym) zbadanie, czy dane rozwiązanie przyjęte przez system prawa może prowadzić do niepożądanych społecznie skutków. Konieczne dla takiej analizy jest stworzenie wiarygodnego modelu, będące innymi słowy uproszczeniem rzeczywistości. Dodatkowo, w celu uzyskania dokładnego obrazu, należałoby porównywać różne wielkości budżetowe, występujące w różnych okresach. Taka periodyczna analiza pozwoli uzyskanie wiarygodnych wyników. Należy również zauważyć, że ostatnio występuje krytyczne podejście do analizy ekonomicznej, co wynika ze zdarzeń w gospodarkach krajów Unii Europejskiej. Dynamiczny rozwój sytuacji powoduje różne skutki, trudne do przewidzenia (nawet przy zastosowaniu najnowszych technologii), co również należy ująć w analizie.

Wskaźniki analizy[edytuj]

W swojej analizie nie można również pominąć analizy wskaźnikowej, będącej podstawą ustalenia istotnych wartości, takich jak zdolność kredytowa, płynność finansowa oraz możliwe kierunki polityki inwestycyjnej. Pozwala również na określenie dokładnej możliwości zaciągania nowych zobowiązań finansowych. Podstawowymi wskaźnikami w takiej analizie są te oparte o liczbę mieszkańców (dochód na jednego mieszkańca itp.), zwane czasami wskaźnikami atrakcyjności jednostki samorządu terytorialnego. Porównanie wartości pojawiających się jako dochody oraz wydatki w przeliczeniu na jednego mieszkańca oraz porównanie tych wartości pojawiających się w kolejnych latach budżetowych pozwala na uzyskanie wyników, na których można opierać wstępne wnioski odnośnie kondycji ekonomicznej. Nie jest to jednak pełna analiza. Krokiem następnym jest badanie samodzielności finansowej, czyli poziomu niezależności jednostki samorządu terytorialnego od budżetu państwa, uzyskiwany przez porównanie dwóch wartości – dochodów własnych z wyłączeniem udziałów w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa oraz dochodów budżetowych ogółem. Wskazuje on, na jakim poziomie jednostka ma władzę w zakresie generowania dochodów własnych, które są zależne tylko od niej. Im niższy jest wskaźnik, tym większe uzależnienie jednostki samorządu terytorialnego od sytuacji budżetu państwa, koniunktury gospodarczej czy wreszcie poziomu bezrobocia. Do wyliczania prognozy wskaźnika rocznych spłat względem planowanych dochodów budżetowych ujmuje się następujące zobowiązania:

1. planowane w danym roku spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek zaciągniętych na sfinansowanie planowanego deficytu budżetu,

2. mające nastąpić w danym roku budżetowym spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek zaciągniętych na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych oraz zaciągniętych kredytów i pożyczek,

3. spłaty zobowiązań dłużnych zaciągniętych na wyprzedzające finansowanie przedsięwzięć finansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej,

4. spłaty odsetek od zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, planowanych do spłaty odsetek od nowo zaciąganych kredytów i pożyczek, w tym na pokrycie przejściowego deficytu budżetowego,

5. wykup papierów wartościowych wraz z należnymi odsetkami,

6. potencjalne spłaty rat kapitałowych wraz z odsetkami od udzielonych lub planowanych poręczeń i gwarancji.

Następnym wskaźnikiem służącym do oceny działalności jednostki samorządu terytorialnego jest wskaźnik samodzielności finansowej wydatkowej pierwszego stopnia. Informuje on, w jakim stopniu jednostka samorządowa w pełni i bez ograniczeń decyduje o przeznaczeniu dochodów własnych z uwzględnieniem udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Wskaźnikiem służącym do oceny działalności jednostki samorządu terytorialnego jest także wskaźnik samodzielności finansowej wydatkowej drugiego stopnia. Uwzględnia on możliwości wydatkowania wszystkich tych środków, co do których jednostka samorządowa posiada pełną i nieograniczoną swobodę decyzyjną. W przypadku tego wskaźnika dochody własne poszerzone są o subwencję ogólną. Kolejną grupą wskaźników są wskaźniki dotyczące zadłużenia. Ocena zadłużenia w jednostkach samorządowych dokonywana jest na podstawie wskaźników wynikających z ustawy z dnia 30 czerwca 2009 roku o finansach publicznych[1].

Ustawa o finansach publicznych z 2009 r. w kontekście analizy ekonomicznej[edytuj]

Ustawa o finansach publicznych z 2009 r. wprowadziła nowe kryteria oceny, których poziom wykonania warunkuje możliwość zadłużenia oraz możliwość uchwalenia budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego, począwszy od 2014 r. Przepisy artykułu 243 u.f.p. wprowadziły zasadę obliczania odpowiednich wskaźników według wzoru matematycznego. Do nowych rozwiązań wprowadzonych do ustawy o finansach publicznych z 2009 r. służących zwiększaniu efektywności ekonomicznej budżetu jednostek samorządu terytorialnego należą:

1. Wymóg zrównoważenia budżetu w jego części bieżącej na etapie planowania oraz wykonania

2. Dopuszczalny wskaźnik spłat zobowiązań dłużnych wraz z należnościami ubocznymi

3. program postępowania naprawczego

Sposób organizacji zasobów pieniężnych jednostek samorządu terytorialnego został ukierunkowany na przywrócenie stanu równowagi finansów publicznych oraz na osiągnięcie średniookresowego celu budżetowego. Na efektywność ekonomiczną analizowanej instytucji wpływ będzie miało również wprowadzenie stabilizującej reguły wydatkowej o charakterze antycyklicznym, które nastąpiło po wprowadzeniu do ustawy o finansach publicznych art. 112aa. Reguła ta ma zapewnić długookresową stabilność finansów na poziomie budżetu państwa i sprzyjać stabilności makroekonomicznej. Wprowadzenie nowej reguły wydatkowej, która może dodatkowo obniżyć dochody jednostek samorządu terytorialnego, np. z tytułu dotacji i subwencji, przy jednoczesnym obowiązywaniu przepisów nakładających na te jednostki ograniczenia w zakresie limitów spłat zadłużenia w poszczególnych latach budżetowych, powoduje określone skutki dla całej gospodarki[2].