Grupy dyspozycyjne

Z PrePedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
Information icon4.svg W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

Szablon:Socjologia Grupy dyspozycyjne (ang.: dispositional groups) – termin socjologiczny określający rodzaj grupa społeczna tworzonych w sferze bezpieczeństwo publicznego. Dyspozycyjność jest określania mianem właściwości grup. Sam termin dyspozycyjność wywodzi się od wieloznacznego łacińskiego wyrazu dispono, znaczącego m.in.: rozstawiać, porządkować, zastosować, a również „dysponować”. Wyróżnia się następującą typologię grup dyspozycyjnych: Grupy dyspozycyjne militarnego systemu społecznego, grupy dyspozycyjne paramilitarnego systemu społecznego oraz grupy dyspozycyjne cywilnego systemu społecznego. Różnią się one zakresem funkcji realizowanych w systemie bezpieczeństwa[1].

Przykłady grup dyspozycyjnych[edytuj]

Przykładem mogą być siły zbrojne dowolnego państwa w ujęciu socjologii traktowane jako system społeczny, który powinien być dyspozycyjny w szerokim tego słowa znaczeniu, czyli zachowującym zdolność do wykonywania zadań wynikających z realizacji jego funkcji zewnętrznych, dotyczących zapewnienia integralności i suwerenności państwa w zakresie bezpieczeństwo. Natomiast istniejące w siłach zbrojnych wyspecjalizowane struktury, na przykład jednostki szybkiego reagowania, dyżurne eskadry obrony powietrznej kraju, służby specjalnego przeznaczenia i inne podobne służby, muszą przejawiać szczególną dyspozycyjność, czyli dyspozycyjność w wąskim tego słowa znaczeniu, określoną koniecznością szybkiego i skutecznego działania na niewielką skalę, oraz posiadać swoiste właściwości związane z ich specyfiką.

Zakres dyspozycyjności[edytuj]

Grupy dyspozycyjne są takimi strukturami społecznymi, o których dyspozycyjności możemy mówić w wąskim znaczeniu ze względu na ich wyspecjalizowany i specyficzny charakter działań w stosunkowo ograniczonym zakresie. Powoduje to, że wielkość grup dyspozycyjnych jest zróżnicowana ze względu na ich zakres i rodzaj działania, a nawet zaistniałe rozmiaru akcji, w których biorą udział. Są to na ogół małe lub średniej wielkości grupy społeczne, w których istnieje możliwość utrzymywania bezpośrednich kontaktów pomiędzy ich członkami. Ze względu na wielkość grup dyspozycyjnych i stawiane im zadania — które wymagają zespołowych i metodologicznie uporządkowanych działań lub nawet współdziałań z innymi grupami tego typu, podejmowanych niekiedy w ekstremalnych warunkach —dominują w nich więzi osobowe, a nie przedmiotowe. A im bardziej zgranym zespołem jest dana grupa dyspozycyjna, tym większa jej skuteczność w konkretnym działaniu. Sprawniejsze jest wówczas także kierowanie daną grupą.

Socjologia grup dyspozycyjnych[edytuj]

Socjologia grup dyspozycyjnych (ang.: sociology of dispositional groups) jest dziedziną socjologii o zorganizowanych strukturach przygotowanych do szybkiego reagowania, które są tworzone w militarnych, paramilitarnych lub cywilnych systemach w celu wykonywania szczególnych funkcji związanych z zapobieganiem lub przezwyciężaniem rozmaitych niebezpieczeństw zagrażających rozmaitym społecznościom lub społeczeństwu i zasobom danego kraju. Rozwój tej nauki, jaką jest socjologia,następuje więc przez specjalizację wiedzy w obrębie wyodrębnianych dziedzin naukowych. Przykładem rozwoju socjologii jest Sociology of war Sociology of peace, war, and social conflict oraz Sociology of terrorism.

Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna[edytuj]

Jest to oryginalna i unikatowa pozycja wydawnicza autorstwa [[[Maciejewski]]], jako socjolog, który dostrzegł potrzebę wyodrębnienia subdziedziny socjologii, jaką jest socjologia grup dyspozycyjnych. Przedstawiono w niej rodowód jak i antropologiczny archetyp formacji systemu bezpieczeństwa państwa, które zmieniają się wraz z rozwojem społecznym i dokonującym się postępem cywilizacyjnym. Genezą tychże grup jest socjologia wojska, rozwijana przez takie osobistości świata nauki, jak: Ludwig Gumplowicz, Aleksander Hertz, Jerzy Wiatr, Janusz Michalczak, Samuel Andrew Stouffer.

Autor zauważył wówczas, że w tak złożonym system społeczny, jakim są Siły Zbrojne RP, można wyróżnić istnienie wielu subsystemów, m.in. zróżnicowanych ze względu na ich stopień dyspozycyjności, wynikający ze specyficznych funkcji, które są związane z rozmaitymi zadaniami spełnianymi przez Siły Zbrojne RP. Są to nie tylko permanentne zadania dotyczące konieczności zapewnienia bezpieczeństwa państwa, czyli jego suwerenności i integralności, ale także związane z rozmaitymi zadaniami doraźnymi, wynikającymi z określonych sytuacji zaistniałych w kraju lub poza jego granicami, które wymagają posiadania specjalnych jednostek organizacyjnych, zdolnych do szybkiego i skutecznego reagowania, czyli posiadania właśnie grup dyspozycyjnych.

Oczywiście tego rodzaju grupy nie mogą być tworzone ad hoc, lecz muszą być starannie wyselekcjonowane, szkolone i dowodzone. Autor słusznie także zauważył, że tego rodzaju grupy istnieją nie tylko w militarnych lub paramilitarnych systemach, ale również w cywilnych systemach utworzonych do działań w szczególnych sytuacjach i zagrożeniach.

Omawiana książka spełnia ważną funkcję poznawczą, wskazując na pewne, niedostrzegane dotąd dostatecznie wyraźnie w obrębie socjologia wojska struktury organizacyjne, tzn. grupy dyspozycyjne oraz na specyfikę ich funkcjonowania we wspomnianych wcześniej systemach społecznych i konieczność właściwego doboru do nich ludzi. Ma ona także praktyczne walory, ponieważ wskazuje na swoistość grup dyspozycyjnych i zwraca uwagę na to, co może służyć podniesieniu efektywności ich działań.

Imprezy naukowo-resortowe[edytuj]

I. 2000: Socjologiczne aspekty bezpieczeństwa narodowego (publikacja wydana w 2001)
II. 2001: Nauczyciel andragog u progu XXI wieku (publikacja wydana w 2004)
III. 2001: Oficerowie Wojska Polskiego w okresie przemian społecznej struktury i wojska (publikacja wydana w 2002)
IV. 2002: Zawód oficera Wojska Polskiego w toku transformacji (publikacja wydana w 2003)
V. 2003: Nauczyciel andragog na początku XXI wieku (publikacja wydana w 2004)
VI. 2004: Bezpieczeństwo narodowe a grupy dyspozycyjne (publikacja wydana w 2005)
VII. 2005: Grupy dyspozycyjne społeczeństwa polskiego (publikacja wydana w 2006)
VIII. 2005: Międzynarodowy zjazd European Association for Security w Zakopanym, prowadzenie sesji panelowej obejmującej problemy społeczne grup dyspozycyjnych w Polsce.
IX. 2006: Międzynarodowy zjazd European Association for Security we Wrocławiu, prowadzenie sesji panelowej obejmującej problemy społeczne kobiet w grupach dyspozycyjnych w Polsce.
X. 2006: Kobiety w grupach dyspozycyjnych. Socjologiczna analiza roli kobiet w wojsku, policji, straży pożarnej, straży granicznej, służbie więziennej i służbie celnej (publikacja wydana w 2007)
XI. 2006: Andragogika w ujęciu interdyscyplinarnym
XII. 2007: Oficerowie grup dyspozycyjnych w kontekście bezpieczeństwa narodowego
XIII. 2007: Nauczyciel andragog we współczesnym społeczeństwie
XIV. 2007: Oficerowie grup dyspozycyjnych w aspekcie bezpieczeństwa narodowego (publikacja wydana w 2008)
XV. 2007: Zjazd Międzynarodowej Akademii Kształcenia im. J.A. Komeńskiego w Moskwie w Rosji, prowadzenie sesji głównej oraz panelowej obejmującej problemy socjologii grup dyspozycyjnych w Uniwersytecie im. Łomonosowa w Moskwie.
XVI. 2008: Szeregowcy grup dyspozycyjnych w aspekcie bezpieczeństwa narodowego (publikacja wydana w 2009)
XVII. 2009: Grupy dyspozycyjne w obliczu Wielkiej Zmiany. Kulturowe i społeczne aspekty grup dyspozycyjnych społeczeństwa w dobie procesów integracyjnych (publikacja wydana w 2010)
XVIII. 2009: Społeczne aspekty zawodu wojskowego (publikacja wydana w 2010)
XIX. 2009: Tożsamość społeczna grup dyspozycyjnych (Zjazd Polskiego Towarzystwa Socjologicznego w Zielonej Górze, prowadzenie grupy tematycznej).
XX. 2010: Andragogika a grupy dyspozycyjne społeczeństwa
XXI. 2010: Rekrutacja do grup dyspozycyjnych - socjologiczna analiza problemu (publikacja wydana w 2011)
XXII. 2011: Stratyfikacja grup dyspozycyjnych. Azymuty badawcze
XXIII. 2012: Metodologiczne problemy badań nad grupami dyspozycyjnymi.
XXIV. 2013: Współdziałanie grup dyspozycyjnych w militarnym, paramilitarnym i cywilnym systemie bezpieczeństwa państwa
XXV. 2014.05.7-8: Grupy dyspozycyjne wobec zagrożeń bezpieczeństwa państwa.


  1. Jan Maciejewski: Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna. Wrocław: Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012. ISBN 978-83-229-3253-7.

Bibliografia[edytuj]

  • Maciejewski Jan, Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna, Wyd. UWr, Wrocław 2012.
  • Jan Maciejewski: Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna. Wrocław: Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012. ISBN 978-83-229-3253-7.

Linki zewnętrzne[edytuj]