III wojna z Imperium Marathów (1817-1818)[edytuj]

W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

III wojna z Imperium Marathów 1817-1818
Francis Rawdon-Hastings
Czas	1817-1818
Terytorium	Indie
Wynik	Zwycięstwo Brytyjczyków
Strony konfliktu Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska Imperium Marathów Dowódcy Francis Rawdon-Hastings, 1. markiz Hastings Baji Rao II Siły nieznane nieznane Straty nieznane nieznane

III wojna z Imperium Marathów 1817-1818.

Powodem wybuchu III wojny było wspieranie przez Marathów oddziałów jazdy indyjskiej z rejonu Pindari, które dokonywały niszczycielskich najazdów na ziemie będące pod kontrolą Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Po udanych akcjach Pindari chronili się na ziemiach należących do dynastii Gwalijaru, Sindii oraz Holkaru, skąd przeprowadzano kolejne ataki. W odpowiedzi na te działania brytyjski gubernator Indii Francis Rawdon-Hastings podjął kroki zmierzające do ochrony zagrożonych terenów przed najazdami. Część kosztów akcji militarnej ponieść miały królestwa Hyderabad oraz Avadh, których ziemie podlegały brytyjskiej ochronie.

W roku 1815 doszło do gwałtownych protestów lokalnych władców, którzy żądali od Brytyjczyków przyznania im suwerenności na terytoriach podlegających władzy Kompanii. Rawdon-Hastings zdławił te protesty siłą, obawiając się wybuchu nowych rewolt w trakcie kampanii przeciwko Pindari. W roku 1816 oddział 5000 jazdy z Pindari zniszczył ponad 300 wiosek w dystrykcie północnym. Atak ten zmusił Kompanię Wschodnioindyjską do podjęcia militarnej akcji przeciwko najeźdźcom, nawet za cenę nowej wojny z Marathami. W tym celu zmuszono władców największych królestw Marathów: Baji Rao II oraz Sindię do złożenia obietnicy, zgodnie z którą w razie nowej wojny nie poprą oni Pindari. Dzięki temu brytyjska akcja przyniosła skutek a stojący na czele Pindari Amir Khan zawarł z Brytyjczykami porozumienie. W jego wyniku Khan otrzymał od władz Kompanii część terenów należących do Królestwa Indore. Spowodowało to kontrreakcję Baji Rao II, który złamał warunki porozumienia wypowiadając Kompanii wojnę.

Plan Hastingsa przewidywał wysłanie przeciwko Marathom dwóch armii w sile 120 000 ludzi: Armię Północną osobiście dowodzoną przez gubernatora (Armia Bengalu) oraz Południową pod dowództwem Sir Thomasa Hislopsa (Armia Dekanu). Dnia 5 listopada 20 000 Marathów przypuściło atak na Aurangabad, bronione przez 800 Brytyjczyków i 2000 Sipajów dowodzonych przez Mountstuarta Elphinstone'a. Pomimo znacznej przewagi liczebnej Marathowie ponieśli porażkę i przez kolejny tydzień nie podejmowali żadnej akcji zbrojnej. W tym czasie Brytyjczycy ściągnęli posiłki, by po raz kolejny pobić siły Marathów w potyczce pod Yeradoa. Pokonany Baji Rao II wycofał się na południe, co wykorzystali Anglicy zajmując Pune.

• Sipajowie

Pod nieobecność Baji Rao II, walki z Brytyjczykami kontynuował Mudhoji II z dynastii Bhonsle. Pod koniec listopada zaatakował on Nagpur. 26 listopada doszło do bitwy pod Sitabaldi. 1500 Sipajów odparło atak 20 000 Marathów wyposażonych w 36 dział. Porażka nie była zbyt dotkliwa, zniechęciła jednak Mudhoji II na tyle, że poprosił on o zawieszenie broni. W połowie grudnia Maratha skapitulował, po tym jak Brytyjczycy zajęli Nagpur. Opór Brytyjczykom stawiło także Indore. 21 grudnia 1817 r. armia Marathów została pobita przez wojska brytyjskie w bitwie pod Mahidpur. Po tej porażce Indore zawarło pokój z Brytyjczykami.

• Mountstuart Elphinstone

Po klęskach poszczególnych królestw Marathów, Brytyjczykom poddawać zaczęły się oddziały z Pindari. Do większej bitwy doszło jeszcze pod Koregaon 1 stycznia 1818 r.

W tym samym czasie Baji Rao II podjął marsz w kierunku twierdzy Asirgarh. Dnia 20 lutego 1818 r. doszło do zwycięskiego dla Brytyjczyków starcia jazdy pod Ashti. Baji Rao II ponownie umknął Anglikom i dopiero w maju nawiązał kontakt z Sir Johnem Maalcolmem, po czym złożył broń w dniu 2 czerwca 1818 r. Rokowania zakończono jednak dopiero w kwietniu 1819 r. kiedy to zakończyło się oblężenie twierdzy Asirgarh.

Bai Rao II musiał zadowolić się przekazaną mu kwotą 80 000 funtów. Pierwotny cel wojny jakim było odparcie zagrożenia z Pindari został uzyskany przy stosunkowo niewielkich stratach. Szybkie zwycięstwo doprowadziło do rozłamu w Imperium Marathów i utraty suwerenności poszczególnych królestw. Brytyjczycy stali się Panami niemalże całych Indii. Po zakończeniu wojny doszło do sporu o podział zdobyczy pomiędzy brytyjskimi armiami Południa i Północy, Konflikt o łupy ostatecznie załagodzono a obie armie otrzymały należne im zdobycze.

Literatura:

• Randolf G. S. Cooper: The Anglo-Maratha Campaigns and the Contest for India: The Struggle for Control of the South Asian Military Economy. Cambridge University Press, Cambridge und New York 2003, ISBN 978-0-521-82444-6 (englisch)
• Sir Penderel Moon: The British Conquest and Dominion of India. Duckworth Publ., London 1990. ISBN 0-7156-2169-6