Kreple
Kreple, krepliki (śląskie pączki) – pulchne ciastka drożdżowe wykonane z mąki pszennej z dodatkiem cukru, mleka, jaj i masła. Najczęściej w kształcie spłaszczonej kuli na przekroju owalnej. Dawniej na Śląsku przyrządzano też kreple nabierając z naczynia wyrośnięte ciasto łyżką umoczoną w oleju i kładąc je na rozgrzany tłuszcz. Smażono je na kolor brązowy do ciemnobrązowego, z nadzieniem lub bez, najczęściej na smalcu. Po upieczeniu posypywano cukrem pudrem. Z czasem udoskonalone mogą być również lukrowane i nadziewane np.: masą budyniową, dżemem czy powidłami. Potrawa tradycyjnie była przygotowywana w zapusty, tłusty czwartek i przy darciu pierza. Od 31 sierpnia 2006 r. wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych[1].
Nazwa krepel wywodzi się z języka niemieckiego. Jej źródłosłów pochodzi od słowa Krapfen – słowo to oznaczało ciasto smażone na tłuszczu. Słowo Krepel w takimże znaczeniu zostało użyte m.in. w wydanej w 1632 r. Biblii Gdańskiej oraz wydanej w XVI w. Biblii Leopolity. Używał go także w takimże znaczeniu w XVI w. Mikołaj Rej, który pisał: "Mnieysi stanowie pieką kreple, więtsi torty"[2]. Według wydanej w 1714 r. we Frankfurcie i Lipsku kroniki śląskiej (Der Schlesischen Kern-Chronicke) w odrębnym śląskim języku używanym w mowie i sztuce (poezji) istniało od dawna słowo Kraeppel. W niektórych regionach Polski Kreple to gwarowo również Chrust (zob. faworki[3][4][5][6])
Źródła[edytuj]
- Wera Sztabowa: Krupnioki i moczka czyli Gawędy o kuchni śląskiej. Katowice: Wydawnictwo " Śląsk", 1985, s. 25, 26. ISBN 83-216-0553-2.
- Elżbieta Łabońska: Śląska kucharka doskonała. Katowice: Fundacja dla Śląskiego Instytutu Naukowego Fundacja dla Uniwersytetu Śląskiego, 1990.
- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi: Krepliki / kreple (pol.). [dostęp 4 stycznia 2009].
- ↑ Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi: Krepliki / kreple (pol.). [dostęp 4 stycznia 2009].
- ↑ Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. t. 1 cz. 2, Warszawa 1808, s. 468.
- ↑ "pączki czy kreple na zachodzie, faworki na Mazowszu " [w:] Adam Fischer: Lud polski. 1926.
- ↑ kreple, pączki, chrust "usmażymy krepli na zapusty" [w:] Zofia Kurzawa: Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku. 1983. s. 477.
- ↑ "faworki, kreple, Kräpschen, Kleinekrapfkuchen, Raderkuchen" [w:] Dokładny słownik polsko-niemiecki. Christoph Cölestin Mrongovius. 1835 str. 113
- ↑ "Kreple, – ów, może z niemieckiego Krapfen, Krapskuchen (pączki). Kreple są ciasta smażone. Kreple przaśne w oleju smażone. Masło do smażenia krepli. "Mniejsi stanowie pieką kreple, więksi torty" op. cit. Mikołaj Rey "Żywota człowieka poczciwego" [w:] Słownik języka polskiego. Samuel Linde. s. 1237
Interwiki[edytuj]
W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.
