Lista herbów szlachty polskiej[edytuj]

Z PrePedia
Skocz do: nawigacja, szukaj

Herby pojawiły się w Polsce niewiele później niż w Europie zachodniej, gdzie powstały w XII w. W XIII w. spotykamy już pierwsze wizerunki herbów na pieczęciach książęcych a w wieku XIV herby polskiego rycerstwa występują już w wielu zachodnich rolach herbowych i herbarzach.

Herby szlachty polskiej, ze względu na nieco odmienne kształtowanie się stanu rycerskiego niż na zachodzie, mają kilka swoistych, charakterystycznych cech. W przeciwieństwie do zachodniej Europy, polski herb przysługiwał nie tylko jednej osobie czy rodzinie, lecz tzw. rodom herbowym, obecnie czasem określanym jako klany herbowe. Ród herbowy grupował często kilkadziesiąt, czasem kilkaset rodzin współużytkujących jeden i ten sam herb. Stąd nieznane są prawie w heraldyce polskiej systemy odróżniania (uszczerbienie herbu) herbów młodszych gałęzi rodu. Drugą ważną cechą jest posiadanie przez polskie herby nazw własnych, zwykle różnych od nazwisk rodowych, oraz zawołań – akustycznego identyfikatora, pozostałości po okrzyku bojowym. Herby polskie początkowo nie miały żadnych oznak godności, ze względu na zasadę równości szlacheckiej i zakaz stosowania tytułów arystokratycznych. Mitry i korony hrabiowskie zaczęły pojawiać się w naszej heraldyce stosunkowo późno, szczególnie w dobie upadku Rzeczypospolitej i pod zaborami.

Information icon.svg Osobny artykuł: heraldyka polska.

Herby rodów szlacheckich[edytuj]

Herby własny[edytuj]

Ze względu na współużytkowanie tych samych herbów przez wiele rodzin, herby przysługujące tylko jednej rodzinie były w Polsce ewenementem, nazywanym herbami własnymi. Odnosiły się głównie do rodzin obcego pochodzenia, indygenowanych w Polsce, do rodzin książęcych z dawnych dynastii litewsko-ruskich i rodzin świeżo nobilitowanych. Niekiedy nazwą herb własny są też określane odnmiany herbów szlacheckich powstałe przez udostojnienie herbu przy nadaniach tytułów arystokratycznych. Nazwą herbu własnego jest zazwyczaj nazwisko używającej go rodziny.

Information icon.svg Osobny artykuł: herb własny.

Herby szlachty utytułowanej[edytuj]

Tytuły arystokratyczne, a więc i ich heraldyczne odzwierciedlenia były w dawnej Polsce zakazane. Pierwszy wyjątek uczyniono w XVI w. dla rodów kniaziowskich, potomków panujących dynastii Litwy i Rusi. Przyjmowanie tytułów arystokratycznych od zagranicznych monarchów upowszechniło się w XVIII w. i w okresie zaborów.

Information icon.svg Osobny artykuł: Świeckie oznaki godności.
Information icon.svg Osobny artykuł: Tytuły szlacheckie.

Szablon:Heraldyka

Commons in image icon.svg

Zobacz też[edytuj]