Zarządzanie ekologiczne

W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego artykułu, zobacz ją.

Zarządzanie ekologiczne – planowanie, organizowanie, kierowanie i kontrolowanie danego systemu, które uwzględnia możliwie całościowo związki tego systemu ze środowiskiem naturalnym tak, aby działalność danego systemu przyczyniała się do:

• nie pogorszenia w sposób istotny lub trwały stanu zaspokojenia podstawowych potrzeb ludzi oraz stanu środowiska, albo też
• polepszenia tego stanu obecnie i w przyszłości.”

Spis treści

Inne określenia pojęcia „zarządzania ekologicznego”

• Zarządzanie realizujące cele ochrony środowiska i ekologiczne,
• „Zracjonalizowane planowanie i programowanie, nielosowe działania i decyzje, odnoszące się do środowiska i społeczno-gospodarczych czynników sprawczych antropopresji, podejmowane systematycznie i systemowo przez podmioty celowo zmierzające do prewencji, zapobiegania, ograniczania, naprawiania i usuwania negatywnych, w kontekście oglądu kulturowego, skutków powodowanych presją społeczno-gospodarczej działalności człowieka.”
• „Zarządzanie ekologiczne zajmuje się dostosowywaniem działalności gospodarczej i pozagospodarczej aktywności społeczeństwa do danego stanu – potencjału i pojemności – ekosystemów.”
• Koncepcja zarządzania zintegrowanego odniesiona do zarządzania użytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska.

Pojęcia bliskoznaczne

• „Zarządzanie środowiskiem jest nauką i działalnością praktyczną, zajmującą się projektowaniem, wdrażaniem, kontrolowaniem i koordynowaniem procesów gospodarowania środowiskiem. Procesy użytkowania, ochrony i kształtowania środowiska przebiegają w sferze społecznej, gospodarczej i przyrodniczej.”
• „Zarządzanie środowiskowe w jednostce organizacyjnej jest to zarządzanie procesami użytkowania, ochrony i kształtowania środowiska zintegrowane z ogólnym systemem zarządzania jednostką.”

Krótka dyskusja powyższych pojęć

Podstawową przesłanką i motywem powstania i wdrażania zarządzania ekologicznego, zarządzania środowiskiem czy środowiskowego jest fakt, że szeroko rozpowszechnione sposoby zarządzania zarówno przedsiębiorstwami (w tym, gospodarstwami rolnymi), jak i systemami wyższego szczebla, stosujące głównie lub tylko kryteria ekonomiczno-finansowe, często przyczyniają się z jednej strony do degradacji podstawowych zasobów naturalnych („gałęzi”, na której siedzimy), a z drugiej strony do niezaspokojenia (lub niezrównoważonego zaspokajania) podstawowych potrzeb szerokich warstw społecznych. Wyrazem tego jest m.in. nadmierne i trwałe bezrobocie, pauperyzacja ludności wiejskiej, emigracja, coraz to nowe wady i choroby lub na co dzień niepewność jutra. Przeciwdziałaniu tym negatywnym zjawiskom i procesom społeczno-gospodarczo-środowiskowym ma służyć realizacja celów ekorozwoju (zrównoważonego rozwoju – ang. sustainable development).

W myśl określenia Światowej Komisji ONZ (komisji Brundtland) zrównoważony rozwój to „rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie pozbawiając przyszłych pokoleń możliwości zaspokojenia ich potrzeb.”

Z różnych faktów i poglądów zawartych w tym fundamentalnym, wspomnianym raporcie wyłania się następujące alternatywne określenie zrównoważonego rozwoju jako rozwoju społeczno-gospodarczego w harmonii, równowadze i poszanowaniu:

• środowiska naturalnego oraz
• zaspokojenia podstawowych potrzeb jak najszerszych warstw społecznych, obecnie i w przyszłości.

W praktyce i teorii zarządzania od pewnego czasu poszukuje się właśnie takich sposobów zarządzania, które przyczyniałyby się do realizacji nie tylko celów wynikających z misji danej organizacji, potrzeb przetrwania i rozwoju oraz celów ekonomiczno-finansowych, ale także celów zrównoważonego rozwoju.

Przedmiot zarządzania ekologicznego, w wyżej przytoczonych, wcześniejszych historycznie jego określeniach, pokrywa się jednak w praktyce z przedmiotem zarządzania środowiskiem postulowanym przez B. Poskrobko, poszerzonym o warunek nieprzekraczania pojemności (capacity) ekosystemów oraz ich odporności na zanieczyszczenia.

Co ważniejsze, zwłaszcza w kontekście realizacji celów zrównoważonego rozwoju, w wyżej przytoczonych, wcześniejszych historycznie, określeniach zarządzania ekologicznego oraz zarządzania środowiskiem i środowiskowego:

• brakuje części dotyczącej zaspokojenia potrzeb ludzi oraz
• warto widzieć w tych odmianach zarządzania inny sposób realizacji wszystkich funkcji zarządzania (planowania, organizowania, przewodzenia/kierowania ludźmi oraz kontrolowania) organizacjami/systemami każdego typu, na każdym poziomie i w każdym obszarze działania. Tę lukę i postulat wyżej wymieniony wypełnia określenie „zarządzania ekologicznego” podane na początku niniejszego artykułu.

Bibliografia

• Janikowski R., Zarządzanie ekologiczne. Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1999, ISBN 83-7101-420-1.
• Nahotko S., Podstawy zarządzania ekologicznego przedsiębiorstwem, Oficyna Wyd. Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz 2002, ISBN 83-7291-037-5.
• Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji Do Spraw Środowiska i Rozwoju. PWE, Warszawa 1991, ISBN 83-208-0794-8.
• Nowak J.J., Zarządzanie ekologiczne w organizacji, w: W. Kowalczewski i W. Matwiejczuk, red. nauk.: „Aktualne problemy zarządzania organizacjami.” Difin, Warszawa 2008, s. 293–313, ISBN 83-208-0794-8.
• Poskrobko B., red., Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa 2007, ISBN 978-83-208-1713-3.
• Poskrobko B., Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa 1998, ISBN 83-208-1182-1.