Stanisław Nawrocki (oficer II RP)

Z PrePedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
Stanisław Nawrocki
porucznik marynarkiStanisław Nawrocki
porucznik marynarki
Stanisław Nawrocki
porucznik marynarki porucznik marynarki
Data i miejsce urodzenia 5 listopada 1895
Krotoszyn, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci 14 stycznia 1932
Brześć, Polska (II RP)
Przebieg służby
Lata służby 1918-1932
Siły zbrojne Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Jednostki 12 pułk strzelców wielkopolskich
16 Pułk Ułanów Wielkopolskich w Bydgoszczy
61 Pułk Piechoty w Bydgoszczy
Flotylla Pińska
Flotylla Rzeczna
Stanowiska Kanonier, obserwator, oficer sztabowy, oficer kasowy, oficer gospodarczy, szef oddziału
Główne wojny i bitwy I wojna światowa
powstanie wielkopolskie
wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Medal Niepodległości Brązowy Krzyż Zasługi POL Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921

Stanisław Nawrocki, [1], porucznik marynarki Flotylli Pińskiej – syn powstańca wielkopolskiego Jana Kantego Nawrockiego i Michaliny z Poplewskich. Urodził się 5 listopada 1895 roku w Krotoszynie. Członek Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Krotoszynie. Uczestnik I wojny światowej. Powstaniec wielkopolski. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Aktor teatru ''Bazar Krotoszyński''. Młodszy brat Władysława Nawrockiego, kawalera Virtuti Militari, zamordowanego przez funkcjonariuszy NKWD w lesie katyńskim. Świadek na jego ślubie (1931 rok). Zginął tragicznie (prawdopodobnie śmiercią samobójczą, w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach), w dzień po ogłoszeniu wyroków w procesie brzeskim, 14 stycznia 1932 roku w Brześciu[2].

Patriotyczna rodzina[edytuj]

Rodzina Nawrockich z Krotoszyna była niemal w całości zaangażowana w działalność patriotyczną i niepodległościową[3].

Stanisław Nawrocki urodził się w rodzinie Jana Kantego Nawrockiego[4] herbu Lubicz i Michaliny z Poplewskich. Był wnukiem powstańca styczniowego Franciszka Nawrockiego[5] ps. Jakub Nawrot (1817-1904)[6][7].

Jego ojciec Jan Nawrocki (1860–1938) i stryj Michał Nawrocki (1864–1943) byli powstańcami wielkopolskimi, brat Leon Nawrocki (1887–1914) sekretarzem Wojciecha Korfantego, Władysław Nawrocki (1891-1940) był powstańcem wielkopolskim, bohaterem bitwy o Postawy i nad rzeką Autą (w wojnie 1920 roku) i uczestnikiem II wojny światowej (zamordowany został w Katyniu) - Kawaler Virtuti Militari, a Edward Nawrocki (1893–1951) uczestnikiem I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku oraz handlowcem, ratującym życie wielu mieszkańcom Kępna w czasie okupacji hitlerowskiej[8]. Jedynym, który dożył sędziwego wieku był najmłodszy z braci: Antoni Nawrocki (1904–1984) – regionalista krotoszyński[9].

W powstaniu wielkopolskim 1918/1919, uczestniczyli także bracia stryjeczni Stanisława - synowie stryja Michała: jego imiennik Stanisław Nawrocki (Kawaler Krzyża Walecznych za wojnę 1920 roku), harcerz Orli i kupiec Stefan Nawrocki[10][11] oraz Feliks Nawrocki, kupiec i demokrata[12][13].

Miał żonę Praksedę i dwie córki: Barbarę i Danutę. Mieszkał w Bydgoszczy.

Życiorys[edytuj]

Stanisław urodził się 5 listopada 1895 roku w Krotoszynie. Ukończył krotoszyńskie Gimnazjum w 1913 roku. Od najmłodszych lat bardzo interesował się wojskiem i aktorstwem. Był aktywnym członkiem krotoszyńskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Krotoszynie. Z bratem Władysławem był tam czołowym aktywistą. Był też współzałożycielem teatru powstałego przy Bazarze krotoszyńskim i jednocześnie jego aktorem. Występował na scenie Bazaru krotoszyńskiego m.in. z Władysławem Rybakowskim oraz był współautorem kilku piosenek śpiewanych przez powstańców.

W latach 1916 – 1918 Stanisław wcielony został przez zaborców do Armii Cesarstwa Niemieckiego, biorąc udział w I wojnie światowej. Przydzielony został do 3 Baonu 66 pułku piechoty niemieckiej. Po zakończeniu działań wojennych, już po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, ochotniczo zgłosił się do Wojska Polskiego[14].

W 1919 roku bierze udział w zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim, operując w rejonie Zdun i Krotoszyna. Brał aktywny udział w wyzwalaniu Krotoszyna w dniu 1 stycznia 1919 roku oraz Zdun (3 stycznia) 1919r.). Działał w ramach drużyn bojowych Straży Ludowej, dowodzonych m.in. przez Mieczysława Kończaka, Jana Lejdę oraz jego brata Władysława i Ludwika Zielezińskiego. Brał też udział w zaciekłych walkach o Borownicę i Chachalnię oraz w potyczkach koło Perzyc i Krotoszyna, wykazując się męstwem. Miał pozytywny wpływ na kolegów z drużyny (Straż Ludowa), a w trudnych sytuacjach potrafił żołnierzom dodać ducha bojowego[15]. Współpracował też z podnaczelnikiem bosmanem Janem Domagalskim.

W trakcie działań powstańczych wcielono go do 12 pułku strzelców wielkopolskich, podobnie jak jego brata stryjecznego i imiennika Stanisława Nawrockiego s. Michała (ur. 1900). Następnie Stanisław Nawrocki skierowany został do 3 Poznańskiego Garnizonu „Krotoszyńskiego”, skąd w 1920 roku trafił do tworzonego 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Poznaniu.

Służbę kontynuował jako kanonier w 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich, z którym w 1920 roku wyruszył na front wojny polsko – rosyjskiej[16]. Służył w plutonie łączności. W trakcie działań wojennych wyróżnił się odwagą i wytrwałością na swoim stanowisku ogniowym. Świadczą o tym pochwały oraz wniosek przełożonych o nadanie Krzyża Walecznych[17]. W wojnie polsko – rosyjskiej 1920 roku Stanisław pełnił funkcję kanoniera telefonisty oraz obserwatora na wysuniętym stanowisku ogniowym.

Wtedy to w okolicach niewielkiej wsi Ulma (obecnie Ukraina), w walkach pozycyjnych, będąc na stanowisku obserwatora, pod bardzo silnym i długotrwałym ogniem artyleryjskim nieprzyjaciela nie przerwał łączności z baterią własnego oddziału, co umożliwiło przegrupowanie własnych wojsk z minimalnymi stratami własnymi[18]. Za to otrzymał awans do stopnia kaprala. Wraz ze swoim 16 pułkiem por. mar. Stanisław Nawrocki toczył zaciekłe walki w okolicach: Białegostoku, Wisznicy, Brodowa, Basze oraz Bereźnej. Walczył na Ukrainie, Białorusi oraz Litwie. Pułk jego powrócił do Bydgoszczy w grudniu 1920 roku. Stacjonował w Koszarach przy ulicy Szubińskiej.

Od 1922 roku służył najpierw w Komendzie Miasta Garnizonu Bydgoszcz (jako oficer kasowy, a potem w Składnicy Maszyn), a następnie w 61 Pułku Piechoty w Bydgoszczy. W drugiej połowie 1924 roku ukończył Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej w Toruniu. Awansował wtedy do stopnia podporucznika marynarki Flotylli Pińskiej i zamieszkał na stałe w Bydgoszczy. Ożenił się w 1925 roku.

Po trzy-letniej służbie w 61 pp, a następnie w Komendzie Miasta Garnizonu Bydgoszcz, w 1925 roku, rozpoczął dalszą służbę w jednym z oddziałów kwatermistrzowskich Flotylli Pińskiej w Brześciu nad Bugiem. W 1927 roku otrzymał awans do stopnia porucznika marynarki, a w 1928 roku otrzymuje w drodze wyróżnienia stanowisko oficera gospodarczego oddziału Flotylli Pińskiej w Brześciu nad Bugiem[19] [20]. Później był szefem tego oddziału. Od końca 1930 roku służył we Flotylli Rzecznej.

W połowie 1931 roku został świadkiem na ślubie swojego brata kpt. Władysława Nawrockiego (pośmiertnie mjr Wojska Polskiego).

Śmierć[edytuj]

Stanisław zginął w tragicznych okolicznościach dnia 14 stycznia 1932 roku – w dzień po ogłoszeniu wyroków w tzw. procesie brzeskim, oraz w wyniku presji, po licznych kontrolach w Wojsku Polskim po zamachu stanu w latach 1926 - 1932. Była to śmierć prawdopodobnie samobójcza[21], jednak jej okoliczności nie do końca były wyjaśnione[22] [23]. Do dzisiaj nie wiadomo, czy Stanisław Nawrocki pochowany został w Brześciu nad Bugiem, czy w Bydgoszczy, gdzie mieszkała na stałe jego rodzina.

Awanse[edytuj]

  • kapral - 1920
  • sierżant - 1922
  • podporucznik - 1924
  • porucznik - 1927


Odznaczenia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

  1. ↑ herbu Lubicz
  2. ↑ https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/stanislaw-nawrocki/
  3. ↑ o rodzinie opowiada bratanica mjr. Władysława Nawrockiego, Maria Nawrocka z Olsztyna, https://www.youtube.com/watch?v=GQA74RVgdiI
  4. ↑ https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/jan-nawrocki/
  5. ↑ http://archive.is/www.genealogia.okiem.pl
  6. ↑ mjr Krzysztof Feliks Nawrocki: Franciszek Nawrocki (pol.). [dostęp 2016-12-22].
  7. ↑ Ł. Cichy, "O Jakubie Nawrocie co walczył o Polskę", Życie Krotoszyna nr 46 z 18.08.2015 r.
  8. ↑ https://zduny.wordpress.com/2015/05/27/edward-nawrocki/
  9. ↑ http://www.glokalna.pl/rodzina-o-patriotycznych-korzeniach-czesc-ii/
  10. ↑ zduny.wordpress.com 2015-04-22
  11. ↑ https://zduny.wordpress.com/2016/10/22/stefan-nawrocki/
  12. ↑ https://zduny.wordpress.com/2015/06/22/feliks-nawrocki/
  13. ↑ http://www.genealogia.okiem.pl/forum/viewtopic.php?f=48&t=27553
  14. ↑ http://wmeritum.pl/rodzina-o-patriotycznych-korzeniach
  15. ↑ https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/stanislaw-nawrocki/
  16. ↑ http://www.stankiewicze.com/index.php/index.php?kat=29&sub=491
  17. ↑ por. teczka osobowa por. mar. S. Nawrockiego s. Jana, R-z DP z 11. 08. 1920r., Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
  18. ↑ zob. "Stanisław poszedł do marynarki", Łukasz Cichy, Nasza Historia/Życie Krotoszyna nr 8, Krotoszyn 2016
  19. ↑ http://www.muzeumwp.pl/oficerowie/?letter=N&page=4
  20. ↑ por. http://krotoszyn.naszemiasto.pl/artykul/nasi-powstancy-stanislaw-nawrocki,3930837,art,t,id,tm.html
  21. ↑ strzał z pistoletu w potylicę
  22. ↑ tamże
  23. ↑ W Brześciu nad Bugiem, gdzie więziono ówczesną opozycję z Wojciechem Korfantym (był przyjacielem rodziny Nawrockich) pracował Stanisław Nawrocki i wszystkie działania przeciwko opozycji wywierały na jego psychikę ogromny wpływ. Był on, podobnie jak jego brat Leon, zwolennikiem idei i marzeń Wojciecha Korfantego (Leon Nawrocki był jego sekretarzem w latach 1908 – 1914), co miało niestety ogromny wpływ na dalszy przebieg kariery i służby wojskowej Stanisława

Bibliografia[edytuj]

  • Ł. Cichy, Stanisław Nawrocki poszedł do Marynarki, Nasza Historia, Życie Krotoszyna nr 8, dn. 23. 02. 2016r. s. 33;
  • Krotoszyn i okolice: opracowania i materiały źródłowe, pod red. J. Zdunka, Krotoszyn 2007;
  • A. Nawrocki, Krotoszyńskie Echa, Krotoszyn 1967, Muzeum im. H. Ławniczaka w Krotoszynie;
  • J. Sadkowski (W. Bolewski), Krotoszyn w powstaniu 1918/1919 roku, Ostrów 1936;
  • Z. Wieliczka, Od Prosny po Rawicz. Wspomnienia z powstania wielkopolskiego 1918-1919. Poznań 1931;
  • Krotoszyn - Historia,Tom II(red. D. Kosiński, R. Marciniak), Krotoszyn-Poznań 1996;
  • "Almanach oficerski", praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923.
  • Cz. Dmochowski, Fr. Małek, Jednodniówka. XV-lecie 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich 1919–1934. Bydgoszcz: 1934.
  • "Księga jazdy polskiej", pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1993
  • K. Kosiarski, Zarys historii wojennej 16-go Pułku Ułanów, Warszawa, Z polecenia Wojskowego Biura Historycznego, 1929.
  • K. Satora, Opowieści wrześniowych sztandarów, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.



Źródło: Ten artykuł bazuje na treści artykułu: Stanisław Nawrocki (oficer II RP) z Wikipedii; autorzy: w historii edycji; prawa autorskie: licencja CC-BY-SA 3.0 oraz GNU FDL
Information icon4.svg W Wikipedii odbyła się dyskusja nad usunięciem tego biogramu, zobacz ją.
Źródło: „https://pl.prepedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Nawrocki_(oficer_II_RP)&oldid=316824”